W dolinach i w mieście człowiek w sportowym kasku to najprawdopodobniej rowerzysta, ewentualnie miłośnik jazdy na deskorolce lub fan innych sportów ekstremalnych. Przenosząc się wyżej w tereny górskie, zobaczymy kaski na głowach wspinaczy, skiturowców, wreszcie i… turystów. Tak turystów!
Ten element outdoorowego wyposażenia nie musi jednak być domeną wyłącznie łojantów i taterników, ale warto aby znalazł się w szafie każdego bardziej zaawansowanego turysty, który lubi od czasu do czasu wybrać się w Tatry Wysokie, o via ferracie już nie wspominając. Jaki kask w góry wybrać i jak ugryźć temat z perspektywy nie stricte wspinaczkowej, ale bardziej turystycznej?
Kask wspinaczkowy jest elementem ekwipunku zapewniającym nam bezpieczeństwo w górach. Mając więc na uwadze fakt, iż bezpieczeństwo jest najważniejsze, na pytanie „kiedy zakładać kask?” można by odpowiedzieć: „zawsze”. Nieszczęśliwe potknięcie, poślizgnięcie, czy pechowe znalezienie się na torze spadającego z góry kamienia może mieć miejsce wszędzie, nawet w tak pozornie łatwych górach. Miejsce i czas, w którym decydujemy się na użycie kasku każdy powinien oszacować samodzielnie, jednak chyba wszyscy zgodzimy się z jednym – jego przydatność rośnie wraz z wysokością, trudnościami na szlaku, jego nastromieniem oraz charakterystyką terenu. Oto kilka sytuacji, w których kask na pewno się przyda.
Na via ferratach kask na głowie turysty to podstawa! (fot. Deuter)
Via Ferrata – coś dla bardziej zaawansowanego miłośnika turystyki kwalifikowanej; wspaniała aktywność pozwalająca liznąć nieco wspinaczki skałkowej i zasmakować ekspozycji na trudnych trasach. Poza wygodnym obuwiem ze sztywną podeszwą, uprzężą wspinaczkową i lonżą, absolutnie obowiązkowym elementem ekwipunku dla osoby wybierającej się na ferratę powinien być kask wspinaczkowy. Ochroni przed spadającymi odłamkami skalnymi, czy kamieniem strąconym przez osobę nad nami, zabezpieczy też głowę przed uderzeniem w skałę przy ewentualnym poślizgnięciu czy odpadnięciu.
Góry typu alpejskiego latem – dokładnie te same zagrożenia co na via ferracie będą na nas czyhać na standardowo znakowanym turystycznym szlaku w wyższych górach o bardziej alpejskim charakterze – np. w Tatrach. W części Tatr Wysokich (chociaż nie tylko) sporo jest podejść zakosami w stromym terenie, gdzie łatwo o spadający z góry kamień, skalny odłamek, czy nawet (a zdarzają się takie przypadki) upuszczony termos. Niech sztandarowym przykładem będzie tu Kościelec, Rysy, Świnica, a przede wszystkim legendarna Orla Perć. Tam kask przyda się na całym jej przebiegu, a także na mocno przewyższonych drogach dojściowe do grani, takich jak wspinaczka na Zawrat, czy przejście Żlebem Kulczyńskiego. W sezonie tego typu szlaki bywają oblegane przez turystów, niestety również tych mniej ostrożnych i mniej roztropnych, więc tym bardziej warto się zabezpieczyć przed kamieniami sypiącymi się spod butów innych.
Zimą w wyższych górach – zimą w naszych Tatrach można spotkać większą liczbę turystów wyposażonych w kaski niż latem, choć wciąż jest to sprzęt często pomijany i niedoceniany. Poza obowiązkowymi rakami i czekanem turystycznym warto wyposażyć się również w kask górski. W razie pechowego poślizgnięcia jego skorupa ochroni głowę przed uderzeniem w skałę, lód czy zmrożony śnieg, również podczas niekontrolowanego zjazdu stromym zboczem. Kaski wspinaczkowe warto zabrać także w teren lawinowy. Na takie niebezpieczeństwa jesteśmy narażeni, decydując się na satysfakcjonujące i piękne, ale jednak wymagające rozwagi zimowe wędrówki. A zatem – kask w Tatry? Zimą i latem, zdecydowanie tak!
Rodzaje kasków
Podstawowy podział kasków wynika z ich konstrukcji, a właściwie z konstrukcji najważniejszego elementu – skorupy. Możemy tu zatem wyróżnić kaski o budowie klasycznej, tzw. hybrydowe oraz kaski piankowe:
Kask o klasycznej konstrukcji (hybrydowej) – jest to kask, w którym skorupa składa się z dwóch części. Wewnętrzna, wykonana z gęstej pianki, ma za zadanie amortyzować wstrząs i zaabsorbować ewentualne uderzenie. Warstwa zewnętrzna to już właściwy „pancerz” najczęściej z twardego i bardzo odpornego tworzywa poliwęglanowego lub ABS-u. Jest to rodzaj kasków dla użytkowników nie uznających kompromisów – waga może i będzie tu wyższa, ale zyskamy maksymalną wytrzymałość dzięki podwójnej ochronie. Godne uwagi przykłady kasków hybrydowych to kask wspinaczkowy Petzl Boreo, Camp Storm lub Salewa Pura.
Kask o klasycznej konstrukcji składa się z twardej skorupy i amortyzującej pianki pod nią. (fot. Julbo)
Kask piankowy – skorupa takiego kasku w całości wykonana jest z pianki EPS/EPP (polipropylen/polistyren) pokrytej cienką poliwęglanową powłoką. Taki kask ochroni głowę równie dobrze co kask hybrydowy, trzeba jednak mieć na uwadze, że jego konstrukcja jest delikatniejsza i może ulec zadrapaniu, wgnieceniu lub odkształceniu po kontakcie z czymś twardym. W zamian otrzymujemy jednak bardzo pożądaną cechę – niską wagę. Kaski piankowe są dużo lżejsze od klasycznych, co na pewno docenią wszyscy zwolennicy filozofii light&fast i wszyscy ci, dla których waga piórkowa sprzętu ma znaczenie. Przedstawiciele tego segmentu to na przykład kask wspinaczkowy Black Diamond Vapor, czy model Orion od Climbing Technology.
Gdy już podejmiemy decyzję o rodzaju kasku, musimy pochylić się nad szeregiem pozostałych cech konstrukcyjnych, które będą miały duże znaczenie dla funkcjonalności kasku i przede wszystkim – dla naszego bezpieczeństwa i komfortu.
Certyfikacja – może się to wydawać truizmem, ale wybierajmy wyłącznie sprawdzony kask w góry, który przeszedł odpowiednie testy poświadczone wbitym w dokumentację certyfikatem CE EN/UIAA. Pamiętajmy, że normy jakich wymaga się od kasków wspinaczkowych są inne niż dla kasków do pracy na wysokości!
Waga – wiadomo, im niższa tym lepiej! Jak jednak mogliście przeczytać wyżej, lżejsze kaski (czyli najczęściej te piankowe) będą narażone na szybsze zużycie. Każdy musi więc sam zdecydować w którym miejscu znajduje się odpowiedni dla niego balans między wagą a wytrzymałością. Przykładowo:piankowy,damski kask wspinaczkowy Black Diamond Vision Women waży 215 gramów, podczas gdy Petzl Panga o klasycznej skorupie już 330 gramów.
Wentylacja – jakby nie patrzeć, kask okrywa naszą głowę, która podczas intensywnych górskich aktywności musi jakoś odparować. To właśnie w celu poprawy wentylacji (oraz dla zredukowana wagi) w skorupach kasków stosuje się wycięcia o wymyślnych kształtach rombów czy kropel.
Duże otwory wentylacyjne doskonale sprawdzają się latem. (fot. Julbo)
System nośny – waga i kształt skorupy to jedno, ale za utrzymaniem kasku na naszej głowie stoi system nośny. Kaski różnych producentów różnią się rodzajami wewnętrznych wkładek, poduszek i taśm mocujących (fasunku). Ważne aby taśmy mocujące dało się łatwo wyregulować – np. po tym jak zimą pod kask założymy czapkę.
Mocowanie czołówki – zdecydowana większość współczesnych kasków posiada dedykowane klipsy/wycięcia do zamocowania czołówki, co jest nieocenionym patentem, gdy zapada zmrok i musimy oświetlić sobie drogę. Szczególnie ważna to funkcjonalność zimą, gdzie często na bardziej wymagające trasy wychodzimy do góry przed świtem, a i często wracamy po zachodzie słońca.
Kask to jeden z tych elementów górskiego szpeju, który mamy nadzieję, że nigdy się nie przyda. Tego też życzę sobie i wam, ale jeśli już nastąpi ten moment, to nasza głowa będzie nam wdzięczna za ten kawał pianki i tworzywa, który musiała na sobie dźwigać. Czymże jest jednak ten ciężar w stosunku do ochrony przed nieprzyjemnym albo nawet tragicznym w skutkach urazem… Planujmy trasę, sprawdzajmy warunki, a jeśli pojawi się dylemat „brać kask czy nie brać?” – lepiej dmuchać na zimne i zabrać go ze sobą.
